ЗАКАНАДАЎСТВА
Заканадаўчае забеспячэнне інвестыцыйнай палітыкі
Інвестыцыйны працэс з'яўляецца адным з асноўных фактараў, які вызначае сацыяльна-эканамічнае развіццё Рэспублікі Беларусь, яе тэхналагічны прагрэс і эфектыўнасць матэрыяльнай вытворчасці. Гэтым абумоўлена павышаная цікавасць да дзяржаўных інструментаў актывізацыі інвестыцыйнага працэсу ў рамках эканамічнага ўздзеяння на ўнутраныя і знешнія інвестыцыі.
Цяпер у Беларусі сфарміраваны спрыяльныя прававыя ўмовы для дзейнасці інвестараў.
Асноўным дакументам з'яўляецца Закон Рэспублікі Беларусь ад 13 ліпеня 2013 г. № 53-З "Аб інвестыцыях" (https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=H11300053), накіраваны на стымуляванне інвестыцыйнай дзейнасці і абарону правоў інвестараў на тэрыторыі рэспублікі.
Асноўныя нарматыўныя прававыя акты, якія рэгулююць пытанні ажыццяўлення інвестыцый на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, іншыя нарматыўна-прававыя дакументы, якія вызначаюць і рэгулююць узаемаадносіны патэнцыйнага інвестара і Рэспублікі Беларусь размешчаны на сайце:
- Міністэрствы эканомікі Рэспублікі Беларусь, азнаёміцца можна па спасылцы: https://economy.gov.by/ru/investicii-ru/;
- Брэсцкага аблвыканкама па спасылцы https://www.brest-region.gov.by/ru/investitsii-93-ru/.
Закон устанаўлівае прававыя асновы і асноўныя прынцыпы ажыццяўлення інвестыцый на тэрыторыі Рэспублікі Беларусь і накіраваны на прыцягненне інвестыцый у эканоміку Рэспублікі Беларусь, забеспячэнне гарантый, правоў і законных інтарэсаў інвестараў, а таксама іх роўнай абароны.
Інвестыцыйная дзейнасць у рэспубліцы можа ажыццяўляцца ў формах:
- стварэння юрыдычнай асобы;
- набыццё маёмасці або маёмасных правоў, а менавіта: долі ў статутным фондзе юрыдычнай асобы, нерухомасці (у тым ліку і будаўніцтва аб'ектаў); каштоўных папер; правоў на аб'екты інтэлектуальнай уласнасці; канцэсій; абсталявання і іншых асноўных сродкаў.
Замежным інвестарам гарантуецца права ўласнасці і іншыя рэчавыя правы, а таксама маёмасныя правы, набытыя законным спосабам. І, галоўнае - незалежна ад формы ўласнасці, інвестарам гарантавана роўная, без усялякай дыскрымінацыі, абарона правоў і законных інтарэсаў.
Інвестары могуць самастойна ажыццяўляць усе дзеянні, якія выцякаюць з валодання, карыстання і распараджэння аб'ектамі і вынікамі інвестыцыйнай дзейнасці. У прыватнасці, распараджацца атрыманым ад інвестыцый прыбыткам, у тым ліку, рэінвесціраваць яго на тэрыторыі Беларусі або пасля выплаты падаткаў і іншых абавязковых плацяжоў бесперашкодна пераводзіць за межы рэспублікі.
Інвестыцыі не могуць быць бязвыплатна нацыяналізаваны або рэквізаваны. Такія працэсы магчымы толькі са своечасовай і поўнай кампенсацыяй не толькі кошту інвестыцыйнай маёмасці, але і іншых выкліканых імі страт. Замацоўваецца права інвестара абскардзіць у судовым парадку дзеянні (бяздзеянне) дзяржаўных органаў або іх службовых асоб і іх акты, якія парушаюць правы інвестара і (або) прычыняюць яму страты.
Прынятыя рашэнні на дзяржаўным узроўні садзейнічаюць паляпшэнню інвестыцыйнага клімату і рацыянальнаму размеркаванню інвесціруемых сродкаў па структуры і тэрыторыях у адпаведнасці з дзяржаўнымі прыярытэтамі:
Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 жніўня 2009 г. нумар 10 "Аб стварэнні дадатковых умоў для інвестыцыйнай дзейнасці ў Рэспубліцы Беларусь" устаноўлены правілы, якія аблягчаюць пачатак рэалізацыі інвестыцыйных праектаў у Беларусі, як для беларускіх, так і для замежных інвестараў. https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=pd0900010
Дэкрэт прадугледжвае трохузроўневую сістэму заключэння інвестарамі дагавораў з Рэспублікай Беларусь. Дыферэнцыяцыя залежыць ад значнасці праекта і прэферэнцый.
Інвестыцыйны дагавор можа заключацца на падставе рашэння: Савета Міністраў, узгодненага з Прэзідэнтам Рэспублікі Беларусь, калі дагаворам прадугледжваецца прадастаўленне інвестару прэферэнцый, якія не ўстаноўлены заканадаўчымі актамі або іншымі рашэннямі Кіраўніка дзяржавы; Савета Міністраў у выпадку, калі інвестыцыйным дагаворам прадугледжваецца прадастаўленне інвестару льгот і прэферэнцый, устаноўленых ужо заканадаўчымі актамі; рэспубліканскага органа дзяржаўнага кіравання, іншай дзяржаўнай арганізацыі, падпарадкаванай ураду; рашэнні аблвыканкама ў выпадках, калі для рэалізацыі праекту прэферэнцыі не патрабуюцца.
У дагаворах, якія заключаюцца з інвестарам, вызначаюцца аб'екты, аб'ёмы і тэрміны ўкладання інвестыцый, замацоўваецца адказнасць інвестараў за выкананне ўзятых на сябе абавязацельстваў. Інвестарам, якія заключылі інвестыцыйныя дагаворы, прапануюцца агульныя прэферэнцыі:
- прадастаўленне зямельнага ўчастка ў арэнду без правядзення аўкцыёну;
- паэтапнае афармленне дакументаў па адвядзенні зямельнага ўчастка адначасова з будаўніцтвам на фактычна занятых землях і будаўніцтва аб'ектаў з паралельным праектаваннем наступных этапаў будаўніцтва;
- увоз тэхналагічнага абсталявання і запасных частак да яго для аб'ектаў без выплаты мытных пошлін і падатку на дабаўленую вартасць і іншыя.
Парадак заключэння інвестыцыйных дагавораў з Рэспублікай Беларусь вызначаны пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 6 жніўня 2011 г. №1058 «Аб мерах па рэалізацыі Дэкрэта Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 чэрвеня 2011 г. №4».https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=C21600563
З мэтай развіцця рэгіёнаў і галін эканомікі Беларусі, рэалізацыі інвестыцыйных праектаў, у тым ліку стварэнне і развіццё арганізацый з удзелам стратэгічна значнага інвестара, Указам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 6 жніўня 2009 г. нумар 413 прадастаўлена права фізічным і юрыдычным асобам прадстаўляць інтарэсы Рэспублікі Беларусь (далей - інвестыцыйныя агенты) па пытаннях:
- прыцягнення інвестараў для рэалізацыі інвестыцыйных праектаў у інтарэсах Рэспублікі Беларусь;
- суправаджэння інвестыцыйных праектаў (пры іх падрыхтоўцы і рэалізацыі), у тым ліку аказанні інвестарам кансалтынгавых, юрыдычных і маркетынгавых паслуг.
Парадак надання статусу інвестыцыйнага агента зацверджаны пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 6 лістапада 2009г. №1448.
Дэкрэтам Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь нумар 1 ад 16 студзеня 2009 г спрошчаны парадак дзяржаўнай рэгістрацыі і ліквідацыі суб'ектаў гаспадарання (https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=pd0900001).
З 1 лютага 2009 г. уведзены заяўны прынцып дзяржаўнай рэгістрацыі суб'ектаў гаспадарання, за выключэннем банкаў і нябанкаўскіх крэдытна-фінансавых арганізацый. Рэгістрацыя ажыццяўляецца ў дзень падачы дакументаў, прычым максімальна скарочаны пералік дакументаў, якія прадастаўляюцца для рэгістрацыі.
Дэкрэт значна спрашчае патрабаванні да ўстаноўчых дакументаў суб'ектаў гаспадарання, выключаны патрабаванні да мінімальнага памеру статутнага фонду камерцыйных арганізацый (акрамя акцыянерных таварыстваў, банкаў і страхавых арганізацый).
Велічыня статутнага фонду вызначаецца юрыдычнымі асобамі самастойна. Пры ліквідацыі юрыдычных асоб і спыненні дзейнасці індывідуальных прадпрымальнікаў замацоўваецца прынцып "адно акно" ва ўзаемаадносінах рэгіструючага органа з іншымі дзяржаўнымі органамі.
Прыняты меры эканамічнага стымулявання прадпрымальніцкай дзейнасці на тэрыторыі сярэдніх, малых гарадскіх паселішчаў, сельскай мясцовасці (Дэкрэт Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь № 6 ад 07.05.2012 https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=Pd1200006). Камерцыйныя арганізацыі Рэспублікі Беларусь, індывідуальныя прадпрымальнікі, зарэгістраваныя ў Рэспубліцы Беларусь з месцам знаходжання (жыхарства) на тэрыторыі сярэдніх, малых гарадскіх паселішчаў, сельскай мясцовасці і ажыццяўляюць на тэрыторыі сярэдніх, малых гарадскіх паселішчаў, сельскай мясцовасці дзейнасць па вытворчасці тавараў (выкананні работ, аказанні паслуг), на працягу сямі каляндар
мае права не вылічваць і не выплачваць падатак на прыбытак (камерцыйныя арганізацыі) і падаходны падатак з фізічных асоб (індывідуальныя прадпрымальнікі) адпаведна ў адносінах да прыбытку і даходаў, атрыманых ад рэалізацыі тавараў (работ, паслуг) уласнай вытворчасці;
вызваляюцца ад выплаты дзяржаўнай пошліны за выдачу спецыяльнага дазволу (ліцэнзіі) на ажыццяўленне юрыдычнымі і фізічнымі асобамі асобных відаў дзейнасці (у тым ліку звязанай са спецыфічнымі таварамі (работамі, паслугамі), унясенне ў такі спецыяльны дазвол (ліцэнзію) змяненняў і (або) дапаўненняў, прадаўжэнне тэрміну яго (яе) дзеяння);
маюць права не вылічваць і не выплачваць іншыя падаткі, зборы (пошліны) (за выключэннем падатку на дабаўленую вартасць, у тым ліку падатку на дабаўленую вартасць, што спаганяецца пры ўвозе тавараў на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь, акцызаў, гербавага і афшорнага збораў, дзяржаўнай пошліны, патэнтнай пошліны, падатку, падатку за здабычу (выемку) прыродных рэсурсаў і іншых падаткаў, якія вылічаюцца, утрымліваюцца і (або) пералічваюцца пры выкананні абавязкаў падатковага агента, калі гэтым Дэкрэтам не прадугледжана іншае);
вызваляюцца ад абавязковага продажу замежнай валюты, якая паступіла па здзелках з юрыдычнымі асобамі-нерэзідэнтамі і фізічнымі асобамі-нерэзідэнтамі ад рэалізацыі тавараў (работ, паслуг) уласнай вытворчасці, а таксама ад здачы маёмасці ў арэнду.
Вызначаны ўмовы па ўключэнні ў гаспадарчы абарот дзяржаўнай маёмасці, якая не выкарыстоўваецца, размешчанай на тэрыторыі сельскіх населеных пунктаў і пасёлкаў гарадскога тыпу на аўкцыёне з устанаўленнем пачатковай цаны продажу роўнай адной базавай велічыні, а таксама прадугледжана магчымасць перадачы ў бязвыплатнае карыстанне або ва ўласнасць (Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 42 ліпеня https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=p31000200.
Створаны ўмовы для скарачэння тэрмінаў будаўніцтва аб'ектаў і развіцця матэрыяльна-тэхнічнай базы, спрошчаны працэдуры ў будаўнічай галіне, а таксама прадастаўлена права іншым забудоўшчыкам, нараўне з УКБ, ажыццяўляць будаўніцтва жылых памяшканняў для грамадзян, якія выкарыстоўваюць на гэтыя мэты дзяржаўную падтрымку, што дасць магчымасць павялічыць аб'ёмы жыллёвага будаўніцтва для 14 студзеня (2). https://pravo.by/document/?guid=3871&p0=P31400026
Спрошчана працэдура адабрання і прадастаўлення зямельных участкаў. (Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 30.12.2022 г. № 466, https://pravo.by/document/?guid=12551&p0=P32200466&p1=1&p5=0). Прыняцце дакумента значна зніжае інвестыцыйныя рызыкі асоб, зацікаўленых у прадастаўленні зямельных участкаў, звязаныя цяпер з неабходнасцю падрыхтоўкі дарагой будаўнічай дакументацыі і магчымай адмовай у прадастаўленні зямельных участкаў.
З інфармацыяй аб заканадаўчых актах Рэспублікі Беларусь, якія рэгламентуюць інвестыцыйную дзейнасць, можна таксама азнаёміцца на сайце Брэсцкага аблвыканкама: https://www.brest-region.gov.by/ru/investicionnoe-zakonodatelstvo-ru.