Палавая свабода і палавая недатыкальнасць з'яўляюцца складовай часткай канстытуцыйна-прававога статусу асобы і гарантуюцца Канстытуцыяй Беларусі
Да злачынстваў супраць палавой недатыкальнасці або палавой свабоды асобы адносяцца: згвалтаванне (арт. 166 КК), гвалтоўныя дзеянні сексуальнага характару (арт. 167 КК), палавыя зносіны і іншыя дзеянні сексуальнага характару з асобай, якая не дасягнула шаснаццацігадовага ўзросту (арт. 168 КК), распусныя дзеянні (арт. 169 КК), прымус да дзеянняў сексуальнага характару (арт. 170 КК) і інш.
Крымінальным заканадаўствам прадугледжваецца адказнасць за палавыя зносіны і іншыя дзеянні сэксуальнага характару з асобай, якая не дасягнула шаснаццацігадовага ўзросту, прычым і ў тых выпадках, калі яны здзейснены без падаўлення свабоды волі пацярпелага шляхам фізічнага або псіхічнага гвалту і без выкарыстання бездапаможнага стану падлетка, г.зн. з добраахвотнага згоды пацярпелай (пацярпелага).
Такім чынам, здзяйсненне названых дзеянняў нават па ўзаемнай згодзе з'яўляецца крымінальна каральным дзеяннем для таго, хто ўжо дасягнуў 18-гадовага ўзросту. Ступень палавой сталасці, папярэднія паводзіны, наяўнасць сэксуальных кантактаў у мінулым і іншыя падобныя абставіны, якія характарызуюць пацярпелую (пацярпелага), не маюць значэння для кваліфікацыі зробленага па арт.168 КК Беларусі. Санкцыя названага артыкула прадугледжвае два віды пакарання-абмежаванне волі на тэрмін ад двух да чатырох гадоў або пазбаўленне волі на тэрмін ад двух да пяці гадоў.
Праблема палавых замахаў у дачыненні да непаўналетніх з'яўляецца адной з сур'ёзных праблем сучаснага грамадства. У апошні час, нягледзячы на ўзмацненне жорсткасці мер адказнасці за злачынствы супраць палавой недатыкальнасці непаўналетніх, назіраецца тэндэнцыя да павелічэння падобных замахаў.
Асаблівасцю некаторых крымінальных спраў з'яўляецца тое, што абвінавачанымі выступаюць блізкія людзі пацярпелых – маці, бацька і айчым. Афіцыйная статыстыка праваахоўных органаў не адлюстроўвае поўную карціну палавых замахаў, учыненых у дачыненні да дзяцей. Складанасць вядзення статыстыкі па палавых злачынствах у дачыненні да непаўналетніх абумоўлена тым, што бацькі і дзеці хаваюць падобныя злачынствы.
Вывучаючы інфармацыю па фактах учыненых злачынстваў супраць палавой недатыкальнасці непаўналетніх, а таксама аналізуючы прычыны і ўмовы іх здзяйснення, часцяком усталёўваецца бескантрольнасць з боку бацькоў за паводзінамі падлеткаў і аслабленыя бацькоўска-дзіцячыя сувязі, а таксама недасведчанасць непаўналетніх з дзеючым заканадаўствам у гэтым кірунку.
З прычыны высокай латэнтнасці злачынстваў названай катэгорыі ў большасці выпадку даводзіцца сутыкацца з ужо адбыліся злачынствамі. Адным з умоў здзяйснення злачынстваў у дачыненні да малалетніх з'яўляецца тое, што яны з улікам іх ўзроўню развіцця ў сілу свайго ўзросту, натуральнай псіхасексуальнай няспеласці, абмежаванасці жыццёвага вопыту не могуць разумець характар і значэнне здзяйсняюцца ў дачыненні да іх дзеянняў і аказваць супраціў.
Процідзейнічаць падрыхтоўчай стадыі такіх злачынстваў вельмі праблематычна. Акрамя таго, злачынцы прымушаюць дзяцей хаваць тое, што здарылася, выкарыстоўваючы розныя спосабы ўздзеяння, у тым ліку шантаж (напрыклад: выкласці фота-матэрыялы ў Інтэрнэт, калі дзіця пачне ўхіляцца ад іх патрабаванняў). У шэрагу выпадкаў, расследуючы крымінальныя справы, высвятляецца, што яны заводзяць знаёмства з дзецьмі ў сетцы Інтэрнэт, перад гэтым вывучаюць дзіцячую псіхалогію для таго, каб хутка ўвайсці да дзяцей у давер. Часам дасылаюць дзецям фота ці відэа-матэрыялы парнаграфічнага зместу, распавядаючы пра тое, што гэта цяпер модна і многія падлеткі жывуць гэтым. "Педафілы" імкнуцца старанна хаваюць сваю злачынную дзейнасць, што прыводзіць да шматэпізоднасці такіх злачынстваў. Як вынік, на працягу некалькіх месяцаў, часам і гадоў, могуць здзяйсняцца злачынствы ў дачыненні да дзяцей.
Часам і маці, якая пражывае сумесна, ведаючы пра тое, што бацька альбо айчым здзяйсняе ў дачыненні да дзіцяці злачынствы супраць палавой недатыкальнасці, саромеецца заявіць пра гэта ў міліцыю, альбо таксама баіцца наступстваў фізічнага гвалту.
Галоўная небяспека разгляданай групы замахаў заключаецца ў тым, што палавыя злачынствы, якія здзяйсняюцца ў дачыненні да непаўналетніх, груба скажаюць ўяўленні дзіцяці пра свет, пра сябе і парушаюць яго ўзаемаадносіны з іншымі людзьмі.
Дзеці становяцца замкнёнымі і палахлівымі, альбо залішне агрэсіўнымі. Толькі палова дзяцей, якіх лёс звёў з педафіламі, здольныя вярнуцца да нармальнага жыцця. Дапамагчы тут можа толькі прафесійны псіхолаг.
У дачыненні да дадзенай групы замахаў, папераджальна-прафілактычная дзейнасць уключае ў сябе цэлы комплекс мер. Па-першае, інфармацыйна-тлумачальная, культурна-асветніцкая праца з насельніцтвам, непаўналетнімі і ахвярамі сэксуальнага гвалту (распаўсюд пісьмовай інфармацыі і тлумачэнняў). Па-другое, рэгулярныя сустрэчы з навучэнцамі школ, устаноў сярэдняй і вышэйшай прафесійнай адукацыі і да т.п., накіраваныя на павышэнне ўзроўню палавой асвечанасці падлеткаў і папярэджанне здзяйснення (імі і ў дачыненні да іх) амаральна-сэксуальных учынкаў. Па-трэцяе, кантроль і праца з падлеткамі і іх сем'ямі, якія апынуліся ў цяжкай жыццёвай сітуацыі.
Асноўная задача ў прафілактычнай рабоце ў дачыненні да палавых злачынстваў у дачыненні да непаўналетніх складаецца ў павышэнні свядомасці грамадства, ўсведамленні крыніцы гвалту, правядзенне асветніцкіх і адукацыйных праграм, а гэтак жа ў абароне правоў уразлівых членаў сям'і – дзяцей і непасрэдная дапамога ў крызісных сітуацыях.
